Çoğu gezginin bilmediği, bilenlerin veya yeni duyanların çok ilgi duyduğu Tanrıça Kibele ve Kral Midas’ın ülkesi Frigya günümüzde ki bilinen adıyla Frig Vadisi ve Frig Yolunun gizemi bizi de sardı. Okuduğumuz yazılardan o kadar çok etkilendik ve meraklandık ki bizim Frig Vadisini ve Frig Yolunu mutlaka görmemiz, rotalarını tamamlamamız gerek dedik ve araştırmalara başladık. Frig Vadisi oldukça geniş bir arazide yayıldığından meraklılar ve gezginler için rotalar belirlenmiş. Frig Yolunun üç ana rotası bulunmakta.
1.Rota: Afyonkarahisar Seydiler kasabasından başlıyor. Ayazini Metropolisi- Döger Kasabası, Göynüş Vadisi, Emre Gölü, Üçlerkayası Köyü
2.Rota: Kütahya’nn Ahmetoğulu-Yenice Çiftliği kasabasından başlıyor. Sabuncupınar, Fındık, İnli, Doğuluşah, İncik Köyleri
3.Rota: Eskişehir-Sivrihisar (Pessinus) – Ankara-Polatlı (Gordion)
Frig Yolu’nun üç rotası da buluşma noktası olarak kabul edilen Eskişehir Yazılıkaya-Midas Şehri’nde birleşiyor.
Biz bu üç rotayı da tamamladık, rotaların buluştuğu Yazılıkaya’da Midas Şehrini gezdik. Geziye çıkarken bazılarının ‘‘Kayadan başka bir şey yok ki, ne göreceksiniz” şeklinde sözleri ile karşılaştık. Tarihe meraklı olanlar için bu bölge biçilmiş kaftan. Bizler arkeolog, tarihçi veya sanat tarihçisi değiliz. Gezimizi gezgin ruhu coşkusu, merakı ve heyecanı ile yaptık. Niyetimiz Frig Vadisi’ne meraklı olan bizim gibi gezginler için gezilebilecek yerleri görmek, gezilerimizde yaşadıklarımızı, heyecanımızı sizlerle paylaşmak. Merak ettiklerinizi hazırladığımız detaylı Frig Vadisi Gezi Rehberimizde bulabilirsiniz.
Kırkgöz kayalıkları-Eskişehir 
Antik Kral Yolu-Afyonkarahisar
Frig Yolu nedir?
Popülaritesi son zamanlarda yükselen Frig Yolu antik dönemdeki Frig eserlerinin görülebileceği, Frig Vadilerinde Friglerin izlerini günümüz gezginlerinin sürmesi için yürüyüş parkurları esas alınarak oluşturulmuş ve uluslararası standartlara uygun işaretlenmiş uzun yürüyüş ve bisiklet yoludur.
Frigya Vadisi denilince aklınıza Kapodokya ya da Ihlara’ya benzer bir vadidir diye düşünmeyin. Doğa oluşumları yönünden benzeyen ama Kapodokya ve Ihlara’dan çok daha büyük bir alana yayılmış ve çok daha eski olan Frig Vadisi ya da Frigya antik dönemde Friglerin hüküm sürdüğü bir bölge. Günümüzde büyük bir kısmı Afyonkarahisar, Kütahya, Ankara ve Eskişehir illeri arasında kalan coğrafyası ile Konya, Isparta ve Burdur illerinin kuzeyinde kalan bölgedir.
Frig uygarlığının izlerini taşıyan “Frig Vadisi”, bu medeniyetin bıraktığı yazılı kayalar, mezarlar, sarnıçlar, kaya yerleşimleri ile oldukça zengindir. Frig Vadisi, Friglerden kalma kaya yerleşimleri, kaya anıtları, mezar odaları, kilise ve şapelleri, peribacaları ile ilginin odağında yer almaktadır.
Frig Mağaraları yerleşim yerleri olarak kullanılmış.
Frigler Kimlerdir?
Friglerin tarihi çok eski, hatta Mısırlılar’dan bile eski oldukları söyleniyor. Herodot’un kaydettiği bir hikayeye göre, Mısırlılar kendilerini dünyanın ilk insanları sanıyormuş. Psammetikos Mısır kralı olunca ilk insanların kimler olduğunu merak etmiş ve yeni doğmuş iki çocuğu bir çobana vermiş. Çobanın çocukların yanında hiçbir söz söylemesine izin vermemiş. Çoban çocukların yanına sadece karınlarını doyurmak için giriyormuş. Aradan iki yıl geçmiş ve çocukların ilk sözcüğü duyulmuş: Bekos. Araştırılınca bu sözcüğün Frigya dilinde ekmek anlamına geldiği bulunmuş.
Böylece Frigler’in Mısırlılar’dan daha eski olduğu kanıtlanmış. Frigler MÖ 1200 yılından itibaren Trakya’dan boğazlar üzerinden gelerek bu topraklara yerleşmiş ve MÖ 7. yy’da parlak bir uygarlık kurmuşlardır. Başta başkent Gordion (Yassıhöyük) olmak üzere, Pessinus (Ballıhisar) ve Midas şehri (Yazılıkaya) Friglerin önemli merkezlerindendir. Özellikle Yazılıkaya-Midas Şehri tüm rotaların ortak buluşma noktasıdır. Bu bölgelerde başta Frigler olmak üzere hüküm sürmüş diğer uygarlıklar kolay işlenebilir kaya yapısından dolayı birçok kaya anıtı ve pek çok efsane bırakmışlardır.
Bilinen en ünlü Frig efsanesi Kral Midas’ın hikayesidir. Kral Midas Frigler’in Ana Tanrıçası Kibele ile ülkenin başkenti Gordion’a adını veren Kral Gordias’ın oğludur.
Gelelim efsaneye; Midas’ın askerleri ormanda sarhoş, yaşlı, kısa boylu, keçi ayaklı, insan gövdeli, kıllı bir yaratık bulurlar. Adı Silenos’tur ve şarap tanrısı Dionysos’un eğitmenidir. Midas onu sarayında günlerce yedirir içirir ve Dionysos’a götürür. Çok sevinen Dionysos ‘Dile benden ne dilersen’ der. Midas da ‘Dokunduğum her şey altın olsun’ dileğinde bulunur ve tanrı dileğini yerine getirir. Midas dokunduğu her şeyi altına çevirmektedir. Coşkuyla her şeye dokunarak altın yapan Midas yanlışlıkla kızına dokunur. Kızı altına dönüşür ve ölür. Böylece ‘Midas’ın Altın Dokunuşu’ efsanesi doğar. Midas yaptığı hatayı yaşadığı acıdan anlayarak, Salihli yakınlarındaki Lidyalıların başkenti Sart’ın Paktolos Çayı’nda yıkanarak bu gücünden kurtulur.
Ankara-Gordion-Midas Tümülüs girişi 
Ankara-Gordion-Midas Tümülüs tüneli
Frigler’in en meşhur kralı olan Midas hakkında en çok bilinen efsane ise; Midas “Eşek Kulaklı Kral” olarak da tanınır. Peki neden eşek kulaklı olarak bilinmektedir? Yine efsaneye göre; jüri olarak katıldığı bir müzik yarışmasında, jürideki herkes oylarını, şiirin, güneşin, müziğin tanrısı Apollon’a verir ancak sadece Midas oyunu Kır Tanrısı Pan’a verir. Buna çok sinirlenen Apollon “sen müzikten ne anlarsın” diyerek kulaklarını eşekkulağına çevirir. Midas bir süre kulaklarını bir külah içinde saklamış. Saklamış ama onun saçlarını kesen berber sonunda kulaklarını görerek kralın sırrını öğrenmiş. Ancak sır bu insan ağzına sığar mı? Berber sancılar geçirip, dayanılmaz ıstıraplar yaşadıktan sonra sırrını bir kuyuya söylemeye karar vermiş. Kuyuya eğilmiş ve “Midas’ın kulakları eşek!” diye bağırmış. Sırrı kuyudaki su sazlara, sazlar da rüzgarda salına salına bütün etrafa yayılmış. Böylece bütün ülke Midas’ın sırrını kısa zamanda öğrenmiş.
Friglerin M.Ö 695 yılında kendileri gibi göçmen Kimmer boyları tarafından yakılıp yıkıldıklarında Midas’ın da intihar ettiği sanılıyor. Beylikler halinde 300 yıl kadar egemenliklerini devam ettiren Frigler, Büyük İskender’in Anadolu’yu istilası ile tarihten silinmişler.
Frig Yolu nerede?
Frig Vadilerinde günümüz gezgin ve meraklılarının Friglerin izlerini takip etmesi için yürüyüş parkurları esas alınarak oluşturulmuş ve uluslararası standartlara uygun işaretlenmiş uzun yürüyüş ve bisiklet yoludur.
Bu ana temanın yanı sıra Frig Yolu, Frigya’nın atmosferini doğa severlere sunmak, bölgenin doğal, tarihi, jeolojik, kültürel gibi öne çıkan bileşenlerini de içerecek şekilde tasarlanarak Frigya Kültürel Mirasını Koruma ve Kalkınma Birliği (Frigkum)’nin desteği ile Hüseyin Sarı, Songül Sonal ve Naci Beytekin’den oluşan gönüllü bir ekip tarafından proje olarak hayata geçirildi. Bu projede emek veren herkese teşekkürler.
Yürüyüşçüleri bilgilendirmek, bilinçli ve güvenli bir şekilde yürümelerini sağlamak için rota başlangıç-bitiş noktalarına bilgilendirici panolar ve önemli kavşak noktalarına da yön tabelaları dikilmiştir.
Gezginlere yolun takibini kolaylaştırmak için rotanın tamamı uluslararası standartlarda kırmızı-beyaz renklerle işaretlenmiştir. İşaretler kayanın, ağacın, çeşmenin üzerinde veya bir evin köşesinde olabilirler. Bazen çok belirgin bazen de çok silik görünürler. Dikkatli bakmak gerek.
Frig Vadisine nasıl gidilir?
Frig Vadisi’ne ulaşabilmek için vadinin geçtiği Afyonkarahisar, Kütahya, Eskişehir illerine gidilmesi gerekir. Bunun için karayolu ya da havayolu kullanılabilirsiniz. Frig Yolu’nun 3 ayrı rotası Yazılıkaya-Midas Antik Kenti’nde birleşmektedir. Yazılıkaya-Midas Antik kentinin mesafeleri Ankara ile 296 km, Eskişehir ile 75 km, Afyon ile 121 km, Kütahya ile 85 km, Bursa ile 163 km, İstanbul ile 312 km’dir. Bu şehirlerden veya başka yörelerden geldikten sonra ise Eskişehir’de Çifteler veya Seyitgazi üzerinden varılabilir.
Frig Vadisi oldukça geniş bir arazide yayıldığından ve görmeniz gereken yapılar da bazen birbirinden kilometrelerce uzakta olduğundan bu alanda rahatlıkla gezmeniz için özel aracınızın ya da bisikletinizin olması gerekiyor. Frig Vadisinde; Frig’lerin kullandığı 506 km’lik yürüyüş yolu ve bisiklet rotaları var.
Frig vadisinde hangi rotaya gideceğinize karar verdiğinizde , nasıl gezmeli, nerelere gitmeli ve neler görülmeli sorularının cevaplarına göre plan yapmak gerekiyor. Eğer planınızı yapmazsanız, gezgin ruhu ile her yeri görmek isteyeceksiniz. Frigler her kayayı oyarak kullanmışlar. Gezginler de her şeyi görmeliyim merakıyla her kayayı göreyim derse öncelikli olanlar gözden kaçırılabilir. O zaman ne yapıyoruz, gideceğimiz yerlerde göreceğimiz yerleri önceden planlıyor ve yola çıkıyoruz. Sizlerle detaylı olarak paylaştığımız Frig Vadisi Gezi Rehberimiz çok faydalı olacaktır.
Frig Yolu Rotaları nelerdir?
Frig Yürüyüş Yolu’nun toplam uzunluğu yaklaşık 506 km’dir. Üç noktadan; 1-Gordion (Polatlı, Ankara), 2-Seydiler (Afyonkarahisar) ve 3-Yenice Çiftliği (Ahmetoluğu Köyü-Kütahya) başlayarak Frig Vadilerine giden yol, Friglerin kalbi, dini merkezi niteliğindeki Yazılıkaya’da Midas kentinde birleşir. Yolun ana parkurlarının yanı sıra parkurları birbirine bağlayan bağlantı yolları ve alternatif yollar da bulunmaktadır.
Frig Vadisinde Yeme-İçme ve Konaklama nasıl?
Frig Vadisi’nin tamamı birkaç günde gezilemeyecek kadar geniş bir alanı kapsamaktadır. Frig Yolu’na çıkanlar ya da Frig Vadisinde birkaç gün geçirmek isteyenler birkaç noktada Frig evlerine rastlayabilirsiniz. Vadide beklediğiniz gibi çok fazla yeme-içme alternatifi yok maalesef. Yazılıkaya, Ayazini, Üçlerkayası, Sabuncupınar’da gözleme, katmer yiyebileceğiniz, kahvaltı yapabileceğiniz ve konaklayabileceğiniz yerler var. İhtiyaçlarınızı giderebileceğiniz küçük bakkallar var. Ama bizim size tavsiyemiz yanınızda mutlaka yiyecek-içecek bir şeyler olsun. Gelelim alternatiflere;
Rota 1-Afyonkarahisar
Şefika Teyze’nin Yeri. Ayazini Metropolis’te çadırınız ile konaklama yapabilir ve lezzetli yemekler yiyebileceğiniz yer.
Bozdağ Katmer Gözleme Ve Çay Evi. Ayazini Metropolis’tebir aile işletmesi olan Bozdağ Gözleme’de katmer ve çay ile kahvaltı yapabilirsiniz.
Acar Gözleme Evi. Ayazini Metropolis’tenefis gözlemeler yemek için güzel bir mekan. Ayrıca konaklama imkanınız var.
Defne Gözleme Kahvaltı Kır Bahçesi Ayazini Metropolis’te
Midas Cafe Ayazini Metropolis’te
Frigya Organik. Üçlerkayası kasabasında gerçekten çok güzel bir mekan. Kasabanın girişinden itibaren yönlendirme tabelalarını görebilirsiniz.
Rota 2-Kütahya
Sabuncupınar Frig Evi. Sabuncupınar Kasabasında hem konaklama hem yeme şansınızın olduğu güzel bir mekan. Tren garının karşısında.
Frig Market. Sabuncupınar Kasabasında ihtiyaçlarınızı karşılayabileceğiniz yer.
Frig evi. İnli Köyü’nde birkaç odadan oluşan iki katlı bir yer. Burada konakladığınızda yemeklerinizi kendiniz hazırlamak durumundasınız.
Rota 3-Eskişehir
Midas Han. Çukurca Kasabasında hem konaklama hem de yemek için iyi bir mekan. Yemekler de ağırlık yöresel lezzetlerde. Gitmeden en az bir gün önce mutlaka haber vermenizde fayda var.
Eğer Frig Vadisine gidip gelerek gezmeyi tercih ederseniz İhsaniye ve Gazlıgöl’de termal otellerde konaklama yapabilirsiniz.
Frig Vadisi kaç günde gezilir?
Aslında bu sorunun cevabı kendinizde. Frig vadisini nasıl gezmek isterseniz ayıracağınız zaman ona göre değişiyor. Trekking yaparak mı, bisikletle mi, özel arabayla mı, ATV kiralayarak mı, turlara katılarak mı gezeceksiniz önce karar vermeniz gerekli. Trekking yaparak geziyorsanız rotaların tamamı için 15-20 gün gerekli. Tabii bu süre sizin yürüme kondüsyonunuza bağlı olarak değişkenlik gösterebilir. Trekking sırasında vadide çadır konaklama yapabilirsiniz. Turistler genellikle vadide konaklama tercih etmediklerinden günü birlik geziyorlar. Aracınız yoksa Frig Vadisi’ni gezmek için ATV kiralayabilirsiniz. Ayazini Metropolis girişinde ATV kiralanabilir.
Biz arabamızla gezmeyi tercih ettik. Görülecek yerlere yakın yerlerde arabamızı bırakıp yürüyerek gezdik. Buna göre Eskişehir Yazılıkaya-Midas ve Çukurca rotasını 2 günde; Afyonkarahisar Ayazini Metropolisi ve Göynüş Vadisi-Döger rotasını 2 günde; Afyonkarahisar Seydiler ve Kırkinler rotasını 1 günde; Kütahya Ahmetoğulu-Yenice Çiftliği-Sabuncupınar, Fındık, İnli rotasını 1 günde; Ankara (Gordion) ve Eskişehir (Pessinus) rotasını 1 günde tamamladık.
Frig Vadisi’ne ne zaman gitmeli?
Vadiye gitmek için en iyi zaman vadinin sert hava koşullarından dolayı ilkbahar ve sonbahar olarak tavsiye edilmekte. Biz Kasım-Aralık ayında gittik. Vadinin sakinliği ve kalabalık olmaması çok hoşumuza gitti. Ancak soğuk ve rüzgar hatta bazı yerlerde gezi parkurlarının buzlu olması biraz zorluk yarattı.
Frig Yolu ve Frig Vadisi’ni keşfetmek üzere yola çıkacaklara önemli hatırlatmalar:
-İster araba ile ister yürüme yola çıkacaksanız yönlendirme tabelalarına dikkat edin. Bazen yıkılmış yerlerde bazen de parçalanmış görebilirsiniz. Kırmızı-beyaz işaretlemelere de dikkat etmeniz gerek. Gözden kaçabiliyor.
-Eğer özel arabanız ile geliyorsanız mutlaka deponuz dolu olmalı.
-Kıyafetlerinizi özenle seçmelisiniz. Özellikle ayakkabılarınız çok önemli. Biz spor ayakkabısı ile yola çıktık pek sorun yaşamadık ama bazı yerlerde kayalar kumlu olduğu için kayabilirsiniz. En iyisi trekking ayakkabısı. Yanınızda mutlaka kalın kıyafetler olsun. Biz Kasım-Aralık ayında oradaydık. Gerçekten çok soğuk ve rüzgarlıydı. Bölge sert hava koşulları nedeniyle özellikle sabah ve akşam saatlerinde soğuk olabileceği için mutlaka yanınızda kendinizi koruyabileceğiniz kıyafetleriniz olmalı. Birden havanın değişmesine karşılık mont/rüzgarlık, polar, şapka çantanızda olmalı. Gerçi yazın da gitseniz rüzgar eksik olmuyormuş. Ayrıca yaz aylarında güneşten korunmak için güneş koruyucu ve şapkalarınızı unutmayın.
-Telefonlar maalesef çoğu yerde çekmiyor. Eğer GPS ile hareket ediyorsanız, çekmediği için bazen kendinizi çok yalnız hissediyorsunuz. Bu yüzden harita ile veya online haritalarla önceden gideceğiniz yerleri işaretleyerek gezmeniz de fayda var. Kaybolabilirsiniz. Frig Yolu; uygulamasını indirerek tüm rotalardaki güzergahlar hakkında detaylı bilgi ile güvenli gezebilirsiniz. Çünkü bilgilendirme tabelaları çok az, o yüzden kesinlikle kitap veya uygulamayı edinmenizde fayda var. Bunun için Frig Yolu web sayfasında bulunan GPS verilerini indirebilirsiniz. GPS çekme konusunda sorun olabileceğini aklınızdan çıkarmayarak hem Türkçe hem de İngilizce hazırlanan Frig Yolu rehber kitabını yani haritayı alabilirsiniz. Geziye çıkarken özellikle yalnızsanız (ki yalnız çıkmanızı tavsiye etmiyoruz) bu bölgede hangi rotada olduğunuzu önceden yakınlarınıza bildirmenizi öneririz.
-Her ne kadar tüm uyarılarda “ateş yakmak yasaktır” dese de bazı yerlerde ateş yakıldığını üzülerek göreceksiniz. Ayrıca isimlerini yazanları, kazıyanları, kalp resmi çizip aşk ilanı yapanları zaten anlamak mümkün değil.
-Bazı kayalıkların içinde ya da mağaralarda saman, hayvan yemleri depolandığını ve maalesef gidenlerin çöplerini attıklarını görmek çok üzücü.
-Son bir tavsiye: her ne kadar hayvan sever ve dostu olsanız da dışarıdaki hayvanlara karşı önlemlerinizi almanız gerek. Özellikle koyun sürüsüne yaklaştığınızda çok dikkatli olun. Sürüyü korumak isteyen köpekler arabamızın yanına kadar gelip dişlerini korkunç şekilde göstererek saldırmak istediler. Ayrıca kayalara tırmanırken irili ufaklı bir çok yuva ile karşılaştık. Mağara içlerine girerken dikkatli olun.
Frig Vadisi Rehberi’mizde aklınıza takılabilecek merak ettiğiniz sorularınızı cevapladık. Daha fazla merak ettikleriniz ya da sormak istedikleriniz için bizimle iletişim kurabilirsiniz.
Frig Yolu’nda takip ettiğimiz rotalar için yazılarımızı okuyabilirsiniz. Instagram adresimizden bizi takip edebilirsiniz.
1.Rota: Afyonkarahisar rotası Afyonkarahisar’ın Seydiler kasabasından başlar, Ayazini Metropolisi, Göynüş Vadisi, Emre Gölü, Döger Kasabasını kapsar ve Yazılıkaya-Midas Şehri’ne ulaşır. Afyonkarahisar yürüyüş rotası toplam 140 km
2.Rota: Kütahya rotası Kütahya’nın Ahmetoğulu-Yenice Çiftliğinden başlar, Sabuncupınar, Fındık, İnli Kasabalarını dolaşarak Yazılıkaya-Midas Şehri’ne ulaşır. Kütahya yürüyüş rotası 147 km.
3.Rota: Eskişehir- Ankara rotası Ankara’nın Polatlı ilçesi Gordion Antik Kentinden başlar, Eskişehir’in Sivrihisar İlçesi Pessinus Antik Kenti, Eskişehir’in Seyitgazi İlçesi ile devam eder ve Yazılıkaya-Midas Şehri’ne ulaşır. Eskişehir-Ankara yürüyüş rotası 219 km.
4- Rotaların buluşma noktası Yazılıkaya-Midas Şehri
Frig Yolu ve Frig Vadisi ile ilgili tüm videolarımız You Tube kanalımızda. Kanalımıza abone olmayı unutmayın. Instagram adresimizden bizi takip edebilirsiniz.
Yorum Bulunamadı